Lamproba

Lamproba

Lamproba (Svanca – Limpyar, detseş lamprob, suimniş, suimnişlamprob) Gürcistan’da erken ilkbahar kutlamasıdır. Son döneme kadar bu bayram halkın yaşamında sadece Svaneti Bölgesinde korunmuştur.

Lamproba (Svanca – Limpyar, detseş lamprob, suimniş, suimnişlamprob) Gürcistan’da erken ilkbahar kutlamasıdır. Son döneme kadar bu bayram halkın yaşamında sadece Svaneti Bölgesinde korunmuştur. Lamproba Bayramının amacı ürünlerin, hayvan varlığının ve insanların çoğalmasını ve iyi hava dilemek idi.

“Lamproba” kutlaması bugün daha çok sembolik olarak yapılmakta ve eski anlamı yüklenmemektedir. Bu bayramın kökenine ait efsane de mevcuttur. Bununla birlikte Gürcü etnografyasında bu ritüelin pagan dönem kaynaklı olduğu bilinmektedir.

“Lamproba” geleneğinin ne anlama geldiğini tam olarak kimse bilmiyor ve herkes onun anlamını farklı biçimde açıklamaktadır. Hepsinden yaygın bir söylenceye göre “Lamproba” Svaneti’de savaşçıların sayısının belirlenmesi amacıyla gerçekleştiriliyordu. Yanan meşalelerin sayısına göre ihtiyaç halinde Svaneti’nin ne kadar erkek, ne kadar potansiyel savaşçı çıkarabileceği belirleniyordu.

“Lamproba”nın başka anlamlar taşıdığı da anlatılmaktadır: Bir versiyona göre Svanlar “Lamproba”yı baharın gelişine ithaf ediyordu; bir görüşe göre de Svanlar meşaleleri kendi ölüleri için yakıyorlar ve bu şekilde ölmüş atalarının ruhlarını ısıttıklarına inanıyorlardı.

Aşağı Svaneti’de önceden hazırlanıp kurutulmuş huş ağacı veya meşe dallarından hazırlanan “meşaleler” yakılırdı. Meşalelerin sayısı ailedeki erkeklerin sayısına göre belirlenirdi. Bir tane meşale aile adına yapılır ve buna ailedeki erkek sayısı kadar meşale eklenirdi. Erkekler meşaleleri sabaha kadar Aziz Giorgi mabedine götürüyor, orada ibadet ediyor ve Aziz Giorgi’ye ilahi “Cgragiş” söylüyorlardı. Bundan sonra ritüel dışarıda, şenlik ateşi çevresinde çeşitli ilahiler ve dans (halka şeklindeki)  eşliğinde devam ediyordu.

Yukarı Svaneti’de Lamproba’ya “Svamonoba” da diyorlar, Kviria Tanrısı döngüsü erken ilkbahar kutlamasına giriyor – Berikaoba-Zeenoba gibi ve Svan versiyonu olarak kutlanıyordu: “Keisar”ı, onun “eşlerini” ve “vezirlerini” seçiyorlardı.  Mestia İlçesi Lakhiri köyünde Mtavarangelozi Kilisesine ritüel amaçlı çörekler götürüyorlar, Zedaşe (kırmızı şarap) içme ritüeli yapıyorlardı. Halk kiliseden çıkarak, “Mesvimnişi” evine yani “Svimonoba” hizmeti veren, sıradaki temanın ev sahibi olan yere gidiyordu. Orada övgülü marşlar söyler, yanmakta olan meşaleleri ile ocağı beslerler, kalıntılar daha sonra ahıra serpiştirilirdi. Güreşler yapılır, kartopu oynanır, “lampruli” dansı yapılırdı. İkinci gün Aziz Giorgi ve Kutsal Meryem Lamprobası gerçekleşir, daha geç vakitte de gökyüzü Lamprobası olurdu. Lamproba özünde eski tarım toplumunun tipik bir şölenidir. Doğanın uyanışı, güneşin hayat vermesi ve baharın zamanında gelmesini dilemek için kışın şenlik ateşi yakarlardı. Bu şenlik “Svomonoba” adını Svimon Uplismokmedi’den (Hıristiyanlaşma amacı ile şenliğin eski ritüelleri ile yeni ritüeller birleştiğinde) almış olup bugün kilise takvimine göre tarihi 1 Şubattır.

Ancak “Lamproba” tarihi sabit olmayan bir bayramdır. Onun yapıldığı tarih yeni ay ile bağlantılıdır ve neredeyse her zaman Şubat ayının ortalarına denk gelmektedir. 

Her evde üç demet hazırlıyorlardı. Bunlardan biri Kutsal Meryem, diğerine Aziz Giorgi adına ve üçüncüsü gökyüzü faydasına idi… O günün akşamı demetleri kilisenin bahçesindeki mezarlığa yakmak için götürüyorlardı. O gün “lemzire” (dua çörekleri) pişirirlerdi ve ortak şölen gerçekleştirilirdi.

Lamproba bu yıl 9 Şubatta (2014) kutlanacaktır.

https://www.facebook.com/ethnology / ethnography of georgia